Στο Μουσείο Ελληνικού Πολιτισμού παρουσιάζεται η έκθεση “Οι απαρχές της γλυπτικής. Αρχαιολογικά ευρήματα από τον Παλαιό Κόσμο και τη Λέσβο 2,5 εκ. έως 50.000 χρόνια πριν”.
Η αισθητική αφύπνιση ξεκινά πριν από την εμφάνιση των Homo sapiens και συνδέεται με προγονικά είδη του ανθρώπου που δημιουργούσαν εργαλεία ακολουθώντας την αχελαία τεχνική παράδοση. Σε αυτή την παράδοση ανιχνεύεται αρχαιολογικά η συμβολική έκφραση μέσω της σκόπιμης κατάτμησης του λίθου για τη δημιουργία δακρυόσχημης και σφαιρικής φόρμας. Η συμμετρία, η επιλογή εντυπωσιακών πετρωμάτων και ενίοτε η διαμόρφωση κοφτερών ακμών γύρω από ένα κεντρικό σημείο αναφοράς εγγενές στην πρώτη ύλη –ένα απολίθωμα ή μια κρυσταλλική ατέλεια– εντοπίζονται για πρώτη φορά στο εμβληματικό εργαλείο της Αχελαίας, τον χειροπέλεκυ.
Η έκθεση άντλησε έμπνευση από το υλικό που παρουσιάστηκε το 2018 στο Κέντρο Γλυπτικής Νάσερ (Nasher Sculpture Centre) στο Ντάλας. Το υλικό αυτό εμπλουτίστηκε με λίθινα εργαλεία από τη Λέσβο, τα οποία φέρνει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη του Πανεπιστημίου Κρήτης, καθώς και με άλλα εργαλεία από σημαντικές παλαιολιθικές θέσεις στην Ευρασία και την Αφρική.
Τέλος, η έκθεση επισημαίνει την τάση των προϊστορικών ανθρώπων και των ανθρωπίνων να αναγνωρίζουν μοτίβα και μορφές σε πετρώματα, τα οποία μεταφέρουν στα ενδιαιτήματά τους.
Με τους τρεις αυτούς πυλώνες, η έκθεση συστήνει στο κοινό την παλαιολιθική κληρονομιά, διαμορφώνοντας το κατάλληλο πλαίσιο ώστε τα αρχαιολογικά ευρήματα από το Αιγαίο να συνομιλήσουν με ευρήματα της πρώιμης Εποχής του Λίθου από την Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία, δηλαδή από τον Παλαιό Κόσμο.
Τα εκθέματα είναι σπάνια παλαιολιθικά εργαλεία από το Μουσείο Αρχαιολογίας και Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Προϊστορικής Έρευνας στο Τοταβέλ, το Ινστιτούτο Ανθρώπινης Παλαιοντολογίας στο Παρίσι, το Μουσείο Προϊστορίας Άνω Γαλιλαίας και το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, το Μουσείο του Πανεπιστημίου του Βιτβάτερσραντ στη Νότια Αφρική, τη συλλογή του Τόνι Μπερλάντ, και το Αρχαιολογικό Μουσείο Μυτιλήνης.
Eκτίθενται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Βασίζεται στην έκθεση “First Sculpture: Handaxe to Figure Stone” που διοργανώθηκε από το Nasher Sculpture Centre, στο Ντάλας, το 2018.
Επιμελητές:
Καθηγήτρια Νένα Γαλανίδου, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Καθηγητής Thomas Wynn, Πανεπιστήμιο του Κολοράντο
Καλλιτεχνική επιμέλεια: Tony Berlant
Εγκαίνια: 26.09.2023
Υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου
Το Μουσείο παραμένει κλειστό 28η Οκτωβρίου, 25 και 26 Δεκεμβρίου, 1 και 6 Ιανουαρίου.
Παράλληλες εκδηλώσεις:
Διαλέξεις στο πλαίσιο της έκθεσης σε συνεργασία με το Παλαιολιθικό Σεμινάριο.
Ελεύθερη είσοδος. Απαραίτητη η ηλεκτρονική κράτηση θέσεως.
Οι διαλέξεις αναπτύσσουν τους θεματικούς άξονες πάνω στους οποίους οργανώνονται τα εκθέματα.
Ομιλητές από όλο τον κόσμο, με ειδίκευση στην αρχαιολογία, την παλαιοντολογία και τη γνωστική επιστήμη, παρουσιάζουν την περιπέτεια της γλυπτικής στον αρχαίο κόσμο, ξεκινώντας από τα πρώτα της βήματα κατά την παλαιολιθική εποχή.
Οι καθηγητές Wynn και Παπαδόπουλος θα ιχνηλατήσουν τα πεδία στα οποία συναντά η αρχαιολογική τη γνωστική επιστήμη.
Η καθηγήτρια Gonen-Inbar, ο δρ Sharon και ο δρ Zipfel, θα μιλήσουν για τις αρχαιολογικές θέσεις στις οποίες ανακαλύφθηκαν ορισμένα από τα εντυπωσιακότερα και παλαιότερα αντικείμενα της έκθεσης.
Οι διαλέξεις αυτές δεν θα προσφέρουν μόνο τροφή για σκέψη σχετικά με την πανάρχαιη κληρονομιά της παλαιολιθικής περιόδου από το Αιγαίο, τη δυτική Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, αλλά θα αποτελέσουν και αφορμή για αναστοχασμό των απαρχών του ανθρώπινου πολιτισμού.
Πραγματοποιούνται σε συνεργασία με το Παλαιολιθικό Σεμινάριο, που ξεκινά καινούριο κύκλο με αφορμή την έκθεση Οι απαρχές της γλυτπικής.
Οι διαλέξεις θα πραγματοποιηθούν τις παρακάτω μέρες και ώρες:
• Πέμπτη 12/10/2023, ώρα 19:00
Καθηγήτρια Naama Gonen-Inbar, Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ
Human behavior at the Achelian site of Gesher Benot Ya’aqov, Israel
• Πέμπτη 26/10/2023, ώρα 19:00
Καθηγητής Thomas Wynn, Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, επιμελητής της έκθεσης
The handaxe aesthetic
• Πέμπτη 9/11/2023, ώρα 19:00
Καθηγήτρια Νένα Γαλανίδου, Πανεπιστήμιο Κρήτης, επιμελήτρια της έκθεσης
Από τα πρώτα εργαλεία στη συμβολική έκφραση και την κοινωνική διάκριση
• Πέμπτη 23/11/2023, ώρα 19:00
Καθηγητής Πέτρος Θέμελης, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ένα ταξίδι στην αρχαία ελληνική γλυπτική από το 3000 π.Χ. ως το 31 π.Χ.
• Πέμπτη 7/12/2023, ώρα 19:00
Δρ Gonen Sharon, Πανεπιστήμιο Τελ-Χάι, Ισραήλ
What’s new with the old Levant? Advances in the study of the Israel Paleolithic
• Πέμπτη 14/12/2023, ώρα 19:00
Καθηγητής Γιώργος Χ. Παπαδόπουλος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Ο εγκέφαλος ως έργο και εργαλείο πολιτισμού
• Πέμπτη 11/1/2024, ώρα 19:00
Δρ Bernhard Zipfel, Πανεπιστήμιο του Βιτβάτερσραντ, Νότια Αφρική
The “australopithecine pebble of many faces” and its place in the Cradle of Humankind, South Africa
Ξεναγήσεις στην έκθεση:
Η συμμετοχή στις ξεναγήσεις επιβαρύνει το εισιτήριο της έκθεσης κατά € 2 (€ 11, € 9)
Απαραίτητη η ηλεκτρονική αγορά εισιτηρίου στο tickets.benaki.org.
Ξεναγήσεις στην έκθεση από την καθηγήτρια Νένα Γαλανίδου και την Δρ Πέπη Τσακανίκου, θα πραγματοποιηθούν τις παρακάτω μέρες και ώρες:
Κυριακή 1/10/2023, ώρα 12:00
Δρ Πένυ Τσακανίκου, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Κυριακή 29/10/2023, ώρα 12:00
Καθηγήτρια Νένα Γαλανίδου, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Κυριακή 19/11/2023, ώρα 12:00
Καθηγήτρια Νένα Γαλανίδου, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Κυριακή 10/12/2023, ώρα 12:00
Καθηγήτρια Νένα Γαλανίδου, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Κυριακή 17/12/2023, ώρα 12:00
Δρ Πένυ Τσακανίκου, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Πέμπτη 21/12/2023, ώρα 18:00
Δρ Πένυ Τσακανίκου, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Πέμπτη 4/1/2024, ώρα 18:00
Δρ Πένυ Τσακανίκου, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Κυριακή 7/1/2024, ώρα 12:00
Καθηγήτρια Νένα Γαλανίδου, Πανεπιστήμιο Κρήτης
