Φακοί και εστιακή απόσταση στη φωτογραφία

Γράφει ο ΝΙΚΟΣ ΘΑΝΟΣ

Λέξεις όπως ευρυγώνιος και τηλεφακός είναι γνώριμες στο αυτί σχεδόν κάθε ανθρώπου, ασχέτως με την σχέση του με την φωτογραφία. Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά των φωτογραφικών φακών είναι η εστιακή απόσταση (focal distance).

Ως εστιακή απόσταση ενός φωτογραφικού φακού ορίζεται η οπτική απόσταση από το σημείο που οι ακτίνες φωτός συμπίπτουν για να δημιουργήσουν μια εστιασμένη εικόνα ενός αντικειμένου στο επίπεδο εστίασης του αισθητήρα (ψηφιακή φωτογραφία) ή του φιλμ (αναλογική φωτογραφία) στην κάμερα, όταν ο φακός είναι εστιασμένος στο άπειρο. Οι περισσότερες σύγχρονες μετρήσεις προορίζονται για τους αισθητήρες πλήρους κάδρου (full frame) και φιλμ των 35mm.

Μονάδα μέτρησης της εστιακής απόστασης είναι τα mm (millimeters) και η χρησιμότερη πληροφορία που μας προσφέρει είναι η γωνία θέασης, με την οποία είναι αντιστρόφως ανάλογη, και την μεγέθυνση, με την οποία είναι ανάλογη. Αυτό σημαίνει ότι όσο μεγαλώνει η εστιακή απόσταση, μικραίνει η γωνία θέασης και μεγαλώνει η μεγέθυνση. Η γωνία θέασης καθορίζει πόση από την σκηνή ή του παρατηρήσιμου κόσμου που θα αποτυπωθεί, ενώ  η μεγέθυνση καθορίζει το μέγεθος των αντικειμένων στην τελική εικόνα.

Οι φακοί χωρίζονται ανάλογα την εστιακή απόσταση σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: Ευρυγώνιοι, Κανονικοί και Τηλεφακοί. Αυτές οι κατηγορίες αναλύονται σε ακόμα περισσότερες. Ο παρακάτω διαχωρισμός, όμως, προορίζεται για τους αισθητήρες πλήρους κάδρου (full frame) και 35mm φιλμ. Συνεπώς, ένας κανονικός φακός στο Full Frame, θεωρείται τηλεφακός σε μικρότερα format, πχ Crop Frame.

 

Οι κατηγορίες των φακών, σύμφωνα με την εστιακή απόσταση, είναι:

Ευρυγώνιοι Φακοί

Ευρυγώνιοι είναι οι φακοί με μεγάλη γωνία θέασης και μικρή εστιακή απόσταση. Διαχωρίζονται σε φακούς μάτι ψαριού ή “fisheye”, όπου έχουν γωνία θέασης συνήθως 180ο και άνω, σε υπερευρυγώνιους και κανονικούς ευρυγώνιος. Εδώ συναντάμε αποστάσεις μέχρι 35mm στους αισθητήρες πλήρες κάδρου (full frame) και περίπου μέχρι 24mm στους Crop αισθητήρες. Ιδανικοί για την φωτογραφία τοπίου, αρχιτεκτονική φωτογραφία και όταν θέλουμε να αποτυπώσουμε όσο περισσότερο μεγαλύτερη εικόνα από την σκηνή μας.

Κανονικοί Φακοί

Κανονικοί (ή νορμάλ) είναι οι φακοί που πλησιάζουν την γωνία θέασης του ανθρώπινου ματιού και τα είδωλα που απεικονίζονται έχουν παρόμοια παραμόρφωση και προοπτική με αυτές που βλέπουμε φυσιολογικά. Επίσης, στους κανονικούς φακούς η εστιακή απόσταση είναι ίση με την απόσταση της διαγωνίου του αισθητήρα. Στο πλήρες κάδρο, η διαγώνιος είναι 43mm και ο πιο τυπικός κανονικός φακός είναι ο 50mm. Χρησιμοποιούνται κυρίως όταν θέλουμε οι εικόνες μας να πλησιάζουν την ανθρώπινη εμπειρία, όπως στην φωτογραφία δρόμου.

Τηλεφακοί  

Τηλεφακοί είναι οι φακοί με τις μικρότερες γωνίες θέασης και τις μεγαλύτερες εστιακές αποστάσεις. Πετυχαίνουν την μεγαλύτερη μεγέθυνση των αντικειμένων, δηλαδή τα «φέρνουν» πιο κοντά μας. Χωρίζονται σε κοντούς τηλεφακούς, τυπικούς και υπερτηλεφακούς. Χρησιμοποιούνται κυρίως στην φωτογραφία άγριας φύσης, όπου είναι απαραίτητες μεγάλες αποστάσεις από τα αντικείμενα, και την φωτογραφία πορτραίτου, επειδή τονίζουν και κολακεύουν τα χαρακτηριστικά του προσώπου και πετυχαίνουν απομόνωση του αντικειμένου από το φόντο.

Βάσει της εστιακής απόστασης χωρίζουμε τους φακού και σε δυο μεγάλες κατηγορίες, τους σταθερής εστιακής απόστασης και τους ζουμ φακούς.

Φακοί σταθερής εστιακής απόστασης (prime)

Είναι οι φακοί που δεν μεταβάλλεται η εστιακής τους απόσταση, διατηρώντας με αυτό τον τρόπο σταθερή γωνία θέασης και αποτυπώνοντας πάντα την ίδια προοπτική και παραμόρφωση ανάμεσα στις σκηνές. Συνήθως έχουν την καλύτερη ποιότητα εικόνας και σε χαμηλότερη σχετική τιμή, καθώς τα στοιχεία του φακού (κρύσταλλα μέσα στο σώμα του φακού) είναι χαμηλότερα σε αριθμό, είναι συμπαγείς, ελαφρότεροι και έχουν μεγαλύτερη τεχνολογική προϊστορία από τους ζουμ. Επιπλέον, σε αυτούς συναντάμε μεγαλύτερά μέγιστα διαφράγματα, πχ f/1.8 ή f/1.4, πράγμα που επηρεάζει καθοριστικά την δυνατότητα φωτογράφισης σε σκηνές με λιγοστό φως και την τελική εικόνα από άποψη βάθος πεδίου. Στα μειονεκτήματα, είναι η απώλεια ευελιξίας και η ανάγκη να μετακινούμαστε για να πετύχουμε μεγέθυνση των αντικειμένων.

Ζουμ Φακοί

Οι φακοί μεταβλητής εστιακής απόστασης ή ζουμ διαθέτουν ένα εύρος εστιακών αποστάσεων. Είναι ιδιαίτερα ευέλικτοι και συγκεντρώνουν πολλές εστιακές αποστάσεις σε ένα σώμα φακού, δίνοντας την δυνατότητα στον φωτογράφο με μια κίνηση να εναλλάσσεται μεταξύ τους. Είναι γενικότερα κατώτεροι οπτικά των σταθερών της ίδιας κατηγορίας και πολλές φορές βαρύτεροι λόγω του αριθμού των στοιχείων που έχουν. Ζουμ φακοί κατασκευάζονται με σταθερά ή μεταβλητά διαφράγματα, πάντα όμως το μέγιστο διάφραγμα τους είναι μικρότερο των αντίστοιχων σταθερών. Γενικότερα, είναι ακριβότεροι φακοί. Διακρίνονται σε υποκατηγορίες ανάλογα και με το εύρος που καλύπτουν, όπως είναι οι σούπερζουμ, οι οποίοι καλύπτουν από ευρυγώνιο μέχρι μεγάλο τηλεφακό στο ίδιο σώμα. Αναφορικά, η πιο γνωστή τριάδα ζουμ φακών είναι η επονομαζόμενη «Αγία Τριάδα» των 14-24mm, 24-70mm και 70-200mm με σταθερό διάφραγμα f/2.8, καλύπτοντας έτσι ένα μεγάλο εύρος  για τον φωτογράφο.

Θέλετε να μαθαίνετε πρώτοι όλα τα νέα από τον χώρο της τέχνης; 
Κάντε like στη σελίδα του theobscura.gr στο Facebook
Ακολούθηστε το theobscura.gr στο Twitter
Ακολούθηστε το theobscura.gr στο Instagram

Κοινοποιήση:

Σχόλια

{{ reviewsTotal }}{{ options.labels.singularReviewCountLabel }}
{{ reviewsTotal }}{{ options.labels.pluralReviewCountLabel }}
{{ options.labels.newReviewButton }}
{{ userData.canReview.message }}

ΔΕΙΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ