Βούλα Παπαϊωάννου – Η πρώτη Ελληνίδα φωτογράφος

Γράφει ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΑΠΙΚΟΣ – ΡΩΜΟΥΔΗΣ

Στα τέλη του 19ου και πιο συγκεκριμένα το 1898 στην Λαμία γεννήθηκε η πρώτη Ελληνίδα φωτογράφος με το όνομα Βούλα Παπαϊωάννου.

Βούλα Παπαϊωάνου (1898-1990)
Πηγή: https://www.benaki.org/index.php?option=com_collections&view=creator&collectionId=20&id=102&Itemid=510&lang=el

Ήταν το τρίτο παιδί από τα πέντε της Αφροδίτης και του Αξιωματικού Θεοχάρη Παπαϊωάννου. Το 1908 μετακομίζει με την οικογένεια της στην Αθήνα. Αρχίζει να σπουδάζει Γαλλική φιλολογία και αργότερα  στην σχολή καλών τεχνών της Αθήνας στα θέματα της ζωγραφικής όμως δεν τις ολοκληρώνει. Το 1926 παντρεύεται με τον λογοτέχνη και ποιητή Ιωάννη Ζερβό και μένει μαζί του για έντεκα χρόνια. Παράλληλα μέσω του αδελφού της ο οποίος ασχολούνταν με την φωτογραφία, άρχισε να τον βοηθά στον σκοτεινό θάλαμο και το 1935 υπό την καθοδήγηση του φωτογράφου Πάνου Γεραλή άρχισε να δοκιμάζει τις δυνατότητες της. Λίγο αργότερα το 1939 έρχεται η πρώτη της επαγγελματική δουλειά με το Εθνικό αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών.

Ο Μοσχοφόρος στο Μουσείο Ακροπόλεως.
Πηγή: https://www.pttl.gr/voula-papaioannou-great-photographers/

Κατά τη περίοδο της κατοχής (1941-1944) σε συνεργασία με την Ελβετική επιτροπή του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού απεικονίζει τα κοινωνικά ζητήματα των μεγάλων πόλεων, κυρίως της ελληνικής πρωτεύουσας.

Ελληνόπουλο της κατοχής
Πηγή: https://camerastyloonline.wordpress.com/2020/11/19/i-boula-papaioannou-kai-o-anthropistis-fotografos-koryfaia-ellinida-fotografos-tou-20ou-aiona/

Το 1946 αναλαμβάνει την διεύθυνση του τμήματος φωτογραφίας της U.N.R.R.A (United Nations Rehabilitation Relief Aid, 1946 -1950) και ένα χρόνο αργότερα το 1947 χάνει τον αγαπημένο της αδελφό Τάκη σε αεροπορικό δυστύχημα. Με την ιδιότητα του φωτογράφου ταξίδεψε σε όλη την Ελλάδα καταγράφοντας με τον φακό της πτυχές της μεταπολεμικής ζωής των κατοίκων της υπαίθρου. Το 1952 γίνεται μέλος της διεθνούς ομοσπονδίας της φωτογραφικής τέχνης (F.I.A.P). Το 1953 μαζί με τους Κώστα Μπαλάφα, Σπύρο Μαλτέζη και τον Δημήτρη Χαρισιάδη συμμετέχουν στην ίδρυση της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας (Ε.Φ.Ε.) ενώ την ίδια χρονιά εκδίδει το πρώτο φωτογραφικό λεύκωμα με τίτλο La Grèce à ciel ouvert

Εξώφυλλο του πρώτου Ελληνικού τουριστικού λευκώματος του 1953 της Βούλας Παπαϊωάννου
Πηγή: https://www.pttl.gr/voula-papaioannou-great-photographers/

με 98 φωτογραφίες της από όλη την Ελλάδα, ενώ το 1956 κυκλοφορεί το δεύτερο της λεύκωμα με τίτλο Iles Grecques με 77 φωτογραφίες από τα νησιά και παράλληλα συνεργάζεται με το Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (Ε.Ο.Τ) για την προβολή των φωτογραφιών της στο εξωτερικό.

Το 1968 όντας πλέον εβδομήντα ετών λόγω μιας πάθησης στα μάτια αναγκάζεται να αφήσει την φωτογραφία και λίγο αργότερα να δωρίσει το πλούσιο και μεγάλο της αρχείο της, αποτελούμενο από 12.500 αρνητικά στο Μουσείο Μπενάκη, όπου και φυλάσσεται μέχρι και σήμερα. Πεθαίνει στην Αθήνα το 1990 αλλά τα λευκώματα με φωτογραφίες της έχουν κυκλοφορήσει στην Ελλάδα και το εξωτερικό μέχρι και σήμερα. Βλέπουμε πως η Βούλα Παπαϊωάννου εντάχθηκε στο ρεύμα της «ανθρωπιστικής φωτογραφίας» που αναπτύχθηκε ως αντίδοτο της κατάλυσης των ανθρωπίνων αξιών εξαιτίας του πολέμου. Ο αγώνας των συμπατριωτών της για επιβίωση, όπως αποτυπώθηκε από το φακό της με σεβασμό, καθαρή ματιά και διακριτική συμμετοχή, αποκτά παγκοσμιότητα και αντανακλά την πίστη στη δύναμη του απλού ανθρώπου και στην αξία της ζωής.

Ενώ κλείνοντας θα αναφερθώ σε αυτό που είχε πει ο Κώστας Μπαλάφας  για την φωτογράφο ότι: «Η Βούλα Παπαϊωάννου ήταν μία προικισμένη φωτογράφος με σπάνια χαρίσματα και αισθητική καλλιέργεια που έκαμε από κάθε έννοια εθνική φωτογραφία… Ξεχώριζε απ’ τους γνωστούς φωτογράφους του καιρού της τόσο για την καθαρότητα της δουλειάς της όσο και για την προσπάθεια τολμηρών αναζητήσεων στη φωτογραφική έκφραση και την τεχνική πρακτική. Είναι απ’ τους λίγους που έκαμαν ποίηση με τη φωτογραφία και η μόνη απ’ τους παλιούς φωτογράφους που άφησε έργο κοινωνικού προβληματισμού με διεισδυτική ματιά, καλοσύνη και ποιότητα ανθρωπιάς».

Θέλετε να μαθαίνετε πρώτοι όλα τα νέα από τον χώρο της τέχνης; 
Κάντε like στη σελίδα του theobscura.gr στο Facebook
Ακολούθηστε το theobscura.gr στο Twitter
Ακολούθηστε το theobscura.gr στο Instagram

Κοινοποιήση:

Σχόλια

{{ reviewsTotal }}{{ options.labels.singularReviewCountLabel }}
{{ reviewsTotal }}{{ options.labels.pluralReviewCountLabel }}
{{ options.labels.newReviewButton }}
{{ userData.canReview.message }}

ΔΕΙΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ