Ο Κώστας Μπαλάφας γεννήθηκε στο χωριό Χώσεψη (Κυψέλη σήμερα) της Ηπείρου το 1917. Ήταν παιδί αγροτικής οικογένειας. Η πρώτη του επαφή με τη φωτογραφία ήρθε κατά τη περίοδο των γυμνασιακών χρόνων του σε μια εκπαιδευτική επίσκεψη στην Πάρνηθα. Ωστόσο στην δεκαετία του 1930 και μέχρι την αρχή του πολέμου πλέον ως φοιτητής της γαλακτοκομικής σχολής Ιωαννίνων αποφασίζει παράλληλα με τις σπουδές του να αγοράσει μια Kodak Junior
και να μάθει την τεχνική εκτύπωσης από τον επαγγελματία φωτογράφο των Ιωαννίνων Αποστόλη Γ. Πανταζίδη. Λίγο πριν τον πόλεμο πηγαίνει στην Ιταλία για σπουδές γαλακτοκομίας και αντικαθιστά την Kodak που είχε με μια Robot
και μαθαίνει εμπειρικά την τέχνη του σκοτεινού θαλάμου σε γειτονικό φωτογραφείο.
Παρ΄όλα αυτά με την έναρξη του πολέμου βρέθηκε στα Γιάννενα, ενώ ο ίδιος κατατάσσεται στις δυνάμεις της ΕΛΑΣ ως αντάρτης – τυφεκιοφόρος καθώς επίσης φωτογράφιζε τις μάχες, τις κτηνωδίες του κατοχικού στρατού αλλά και την δύσκολη ζωή των ανθρώπων της υπαίθρου. Επιπλέον αποτύπωσε με τη Robot τον ένοπλο αντάρτικο αγώνα κατά των κατακτητών σε ένα φωτογραφικό λεύκωμα “Το Αντάρτικο στην Ήπειρο” που εκδόθηκε το 1991 με πρόλογο του φίλου και συναδέλφου του Σπύρου Μελετζή.
Επίσης όμως κατέγραψε τις εκδηλώσεις του πλήθους κατά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων (Οκτώβριος 1944)
καθώς και τους πρωταγωνιστές των γεγονότων. Όμως για πολιτικούς λόγους, το υλικό αυτό εμπιστεύτηκε σε οικογενειακή του φίλη η οποία το έκρυψε κάτω από το ξύλινο πάτωμα ενός Γιαννιώτικου σπιτιού όπου παρέμεινε για τα επόμενα τριάντα χρόνια.
Κατά την περίοδο του Εμφυλίου (1946-49) και μέχρι το 1951 εργάστηκε ως επίσημος μεταφραστής της Βρετανικής Αποστολής ταξιδεύοντας σε όλη τη χώρα. Στη συνέχεια, χάρη στην καλή γνώση της αγγλικής γλώσσας προσλήφθηκε στην αμερικανική εταιρεία EMBASCO SERVICES INC (πρόδρομο της Δ.Ε.Η), αναλαμβάνοντας τον τομέα Αναπαραγωγής Σχεδίων. Στη θέση αυτή παρέμεινε μέχρι τη συνταξιοδότησή του. Κατά τη διάρκεια της συνεργασίας του με την εταιρεία φωτογράφησε την εξελικτική πορεία της κατασκευής του φράγματος των Κρεμαστών στον Αχελώο ποταμό πραγματοποιώντας πιθανόν την πρώτη μεθοδική καταγραφή σημαντικού δημόσιου έργου στην Ελλάδα.
Γίνεται μέλος της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας (Ε.Φ.Ε) το 1954 και παράλληλα συμμετέχει σε εκθέσεις και διαγωνισμούς ενώ δημοσιεύονται συχνά στο τριμηνιαίο περιοδικό Ελληνική Φωτογραφία. Αργότερα εργάστηκε ως οπερατέρ στην Ελληνική τηλεόραση (Ε.Ρ.Τ) έπειτα στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (Δ.Ε.Θ). Έκανε πρώτος την δοκιμαστική εκπομπή, για να καθιερωθεί αργότερα στο φιλμ «Δωδώνεια» που γυρίστηκε το 1960. Μέχρι το 1974 λόγω των πολιτικών αναταραχών και των θεματολογίων που είχαν οι λήψεις του το έργο του βρίσκονταν στην αφάνεια. Όμως από τότε και μέχρι σήμερα το ενδιαφέρον για την ιστορία της Ελληνικής φωτογραφίας έγινε γνωστό μέσα από εκδόσεις, λευκώματα και εκθέσεις, που είχαν πάντα την προσωπική του επιμέλεια. Ακόμη υπήρξε μέχρι το τέλος της ζωής του καθηγητής στην Ακαδημία Δημιουργικής Φωτογραφίας – Leica Academy ενώ το 2008 δώρισε στο Μουσείο Μπενάκη το φωτογραφικό αρχείο του, που αποτελείται από 15.000 ασπρόμαυρα αρνητικά την χρονική περίοδο 1939-2000 και 72 ταινίες μικρού μήκους έτοιμες για ψηφιακή επεξεργασία καθώς και ηχητικές και γραπτές μαρτυρίες, με κεντρικό θέμα τα ήθη και τα έθιμα της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας.
Ο Κώστας Μπαλάφας κατέγραψε θέματα που απέκτησαν διαχρονική αξία με έντονη συνείδηση ότι οι παραδόσεις, με τα ήθη και τα έθιμα χάνονται μαζί με το πέρασμα του χρόνου και την εξέλιξη του σύγχρονου τρόπου ζωής. Απεβίωσε το 2011 στην Αθήνα όμως το ύφος της φωτογραφικής του δουλειάς διαμόρφωσαν οι σκληρές συνθήκες ζωής των παιδικών του χρόνων και οι αγώνες του ελληνικού λαού για ανεξαρτησία και αξιοπρέπεια.
Κείμενο: Ρωμούδης Κωνσταντίνος-Τσαπίκος
Πηγές: https://www.benaki.org/index.php?option=com_collections&view=creator&id=114&collectionId=20&Itemid=510&lang=el
https://www.catawiki.com/l/20598387-1930-s-kodak-six-20-junior-folding-camera
http://archive.noesis.edu.gr/repository/handle/11609/001-01738.html
Συνέντευξη με τον πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα Αdam Fury
Συνέντευξη με την Alma Aluku – Γιατί η Ζωή είναι Τέχνη
Παρουσίαση βιβλίου: Ο γάτος που έσωζε βιβλία – Sosuke Natsukawa
