Γράφει ο ΝΑΣΟΣ ΝΑΛΜΠΑΝΤΗΣ
Πότε εφευρέθηκαν; Πως αναπτύχθηκαν; Τι σχέση έχουν;
Είναι οι δύο σημαντικότερες δημιουργικές συνιστώσες της εικόνας. Αυτά τα δύο μέσα θα αναλύσουμε περιληπτικά αλλά ουσιαστικά παρακάτω. Ο τρόπος και ο τόπος συνύπαρξης και η ανάγκη πολλών δημιουργών να μεταπηδούν από το ένα μέσο στο άλλο.
Τι είναι η διεύθυνση φωτογραφίας και τι ο φωτογράφος πλατώ; Σινεμά για φωτογράφους και φωτογράφοι στο σινεμά. Κοινά τεχνικά μέσα και στοιχεία. Κοινές τεχνικές και τρόποι φιλμαρίσματος. Βασικές διαφορές και δυσκολίες του κάθε μέσου. Φωτογραφία και Κινηματογράφος κοινή θεματολογία και τρόποι προσέγγισης όπως ντοκιμαντέρ, τέχνη, διασκέδαση κ.τ.λ.
Μία εικόνα δύο μέσα… Μία εικόνα δύο προσεγγίσεις… Μία εικόνα δύο δρόμοι…
Στον κινηματογράφο γενικά πλην των ηθοποιών μόνο ο σκηνοθέτης, διευθυντής φωτογραφίας και ο σεναριογράφος έχουν καλλιτεχνικές αξιώσεις. Όπως ο μαέστρος μιας ορχήστρας είναι να μετουσιώνει την παρτιτούρα του συνθέτη σε μουσική έτσι και ο διευθυντής φωτογραφίας μετατρέπει σε εικόνα την ιστορία και το όραμα του σκηνοθέτη. Όπλα του το φως, η σκιά, το χρώμα, τις αποχρώσεις, τις γωνίες λήψης, αλλά και με την επιλογή του κατάλληλου τεχνικού μέσου, θα δημιουργήσει με τη δική του αισθητική, τη μαγεία της εικόνας που απαιτεί η δραματουργία της ταινίας.
Η ανάδειξη, προώθηση και διάδοση της τέχνης της Φωτογραφίας του Κινηματογράφου και του ρόλου του διευθυντή φωτογραφίας αποτελεί έναν από τους βασικούς σκοπούς της Ένωσης Ελλήνων Κινηματογραφιστών (GSC). Κινηματογραφιστής ή διευθυντής φωτογραφίας, είναι ο επικεφαλής του συνεργείου στα γυρίσματα ενός κινηματογραφικού έργου, αλλά και σε τηλεοπτικές παραγωγές, ζωντανές μεταδόσεις. Είναι το άτομο που διευθύνει τις κάμερες και τον φωτισμό, το καδράρισμα καθώς και τον γενικό χρωματικά τόνο στο φωτισμό της ταινίας. Διαλέγει την κάμερα, το φιλμ παλαιότερα, τους φακούς, τα φίλτρα κ.λ.π., ώστε να αποτυπώσει μία σκηνή με βάση τις οδηγίες του σκηνοθέτη. Η σχέση μεταξύ διευθυντή φωτογραφίας και σκηνοθέτη διαφέρει, πολλοί σκηνοθέτες δίνουν ελευθερία κινήσεων στους κινηματογραφιστές, ενώ άλλοι δεν τους επιτρέπουν σχεδόν καμία πρωτοβουλία. Το επιτυχημένο αποτέλεσμα συνήθως είναι όταν ο σκηνοθέτης μεταφέρει στον κινηματογραφιστή τι ακριβώς θέλει από μία σκηνή και του δίνει την ανάλογη ελευθερία ώστε να πετύχει το ζητούμενο οπτικό αποτέλεσμα.
Συνοψίζοντας, ο Διευθυντής Φωτογραφίας αναλαμβάνει την φωτογραφική τέχνη και καλλιτεχνική ποιότητα των εξωτερικών ή εσωτερικών λήψεων. Έχει την ευθύνη για την οπτική απόδοση του σεναρίου, την τεχνική και καλλιτεχνική αρτιότητα των λήψεων και τη φωτογραφική απόδοση του πνεύματος του έργου, σύμφωνα με τις οδηγίες του Σκηνοθέτη και σε άμεση συνεργασία με τον Καλλιτεχνικό σχεδιαστή ή τον Σκηνογράφο και τον Ενδυματολόγο. Συνεργάζεται με το Δντη Παραγωγής και τον Α’ Βοηθό Σκηνοθέτη στην κατάρτιση του προγράμματος λήψεως σκηνών και κατά τη διάρκεια του γυρίσματος.
Φέρει ευθύνη για το σχεδιασμό και την εκτέλεση της φωτογραφικής απόδοσης και ειδικότερα το φωτισμό των φυσικών ή τεχνητών χώρων (εξωτερικών και εσωτερικών), καθώς και για την επιλογή των κατάλληλων μέσων (χημικών, οπτικών, ηλεκτρονικών ή άλλων) που απαιτούνται προς αυτό, σε συνεργασία με τον Σκηνοθέτη και το Διευθυντή Παραγωγής. Επίσης συνεργάζεται και επιβλέπει τους τεχνικούς των οπτικών και ατμοσφαιρικών Εφέ. Είναι ο αρμόδιος για τη σύνθεση του κάδρου των πλάνων και την κίνηση της μηχανής λήψης. Πολλές φορές μπορεί να χειρίζεται ο ίδιος τη μηχανή της Κινηματογραφικής ή Τηλεοπτικής λήψης δηλαδή να είναι και οπερατέρ.
Μετά τη διαδικασία του γυρίσματος μεριμνά για τον έλεγχο της εργαστηριακής επεξεργασίας κάθε φωτογραφικού μέσου και τεχνολογίας. Είναι επίσης υπεύθυνος για το τελικό χρωματικό αποτέλεσμα του έργου μέχρι και του πρώτου εμπορικού αντιτύπου, σε συνεργασία με το Σκηνοθέτη και τον Τεχνικό Χρωματικής Επεξεργασίας Εικόνας ή Τεχνικό Ρύθμισης Εικόνας του κινηματογραφικού ή τηλεοπτικού έργου.
Φωτογράφος πλατώ, Φωτογράφος Σκηνής (Still Photographer).
Είναι υπεύθυνος για τη ακριβή ως προς τη κινηματογραφική ατμόσφαιρα και το κάδρο φωτογραφική αποτύπωση στιγμιότυπων από τη λήψη των πλάνων μιας ταινίας, είτε κατά την διάρκεια των προβών, είτε κατά την διάρκεια των λήψεων, είτε εκ των υστέρων. Επιμελείται το φωτογραφικό υλικό της ταινίας που απαιτείται τόσο κατά την παραγωγή όσο και κατά την εμπορική εκμετάλλευσή της Πχ. Αφίσες, Internet και γενικά όπου χρειάζεται φωτογραφία του έργου για διαφήμιση.
Πολλές είναι οι ομοιότητες και οι διαφορές ανάμεσα σε φωτογραφία και κινηματογράφο. Παλαιότερα οι κινηματογραφικές κάμερες ήταν σαφώς διαφορετικές από τις φωτογραφικές. Στις μέρες μας φωτογραφικές μηχανές μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για κινηματογράφο. Μοιράζονται συχνά κοινή θεματολογία και είδη Πχ.Έγχρωμο – ασπρόμαυρο, φορμαλιστικό – πικτοριαλιστικό – θεματικό, ντοκυμαντέρ – ειδήσεις, δημιουργικό, επιστημονικό κτλ. Διαφορά αποτελεί η δυσκολία στο να δημιουργήσεις μία στατική φωτογραφία ενδιαφέρουσα σαν καδράρισμα και θέμα σε σχέση με την κινούμενη. Δηλαδή πιο εύκολα εντυπωσιάζεται κάποιος από κινούμενη εικόνα παρά στατική. Κοινές συνιστώσες αποτελούν το διάφραγμα και η ταχύτητα αλλά οι τρόποι – γωνίες φιλμαρίσματος αλλά και τα φίλτρα και η θερμοκρασία χρώματος.
Μεγάλοι δημιουργοί κινηματογραφιστές ήταν πριν από όλα φωτογράφοι Πχ. Ερίκ Βαλλί στην ταινία “τα Ιμαλάια”. Πολλά κινηματογραφικά έργα έχουν ως κύριο θέμα την φωτογραφία ή τους φωτογράφους όπως : Under fire, Rear window, City of god, Fur: an imaginary portrait of Diane Arbus, Salt of earth: Sebastian Salgado, Harrison’s flowers, Born into brothels, War photographer, The Mexican suitcase, και αξίζει φυσικά να τα δείτε.
Τέλος μία πρόταση τροφή για σκέψη : Η φωτογραφία είναι αφαίρεση και ο κινηματογράφος είναι γένους πληθυντικού…
