Παρουσίαση: ΜΑΡΙΕΛΑ ΑΛΕΠΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΝΤΙΖΗ
Καλλιτέχνης: Johannes Vermeer
Τίτλος: Το κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι
Ημερομηνία: περίπου 1665
Υλικο: Ελαιογραφία σε μουσαμά
Διαστάσεις: 44,5 * 39 cm
Τοποθεσία: Χάγη, Μουσείο Mauritshuis
Το κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι είναι ελαιογραφία πάνω σε μουσαμά του Ολλανδού ζωγράφου Γιοχανες Βερμέερ. Φιλοτεχνήθηκε περίπου το 1665. Ο πίνακας σήμερα βρίσκεται σε αρκετά κακή κατάσταση με πολλά σκασίματα. Απεικονίζει μια νεαρή κοπέλα η οποία είναι στραμμένη στον θεατή κατά 3/4. Έχει μισάνοιχτα χείλη και υγρά μάτια. Φοράει μια κίτρινη ζακέτα και ένα μπλε τουρμπάνι στο κεφάλι ενώ στο αυτί της φοράει ένα αστραφτερό μαργαριταρένιο σκουλαρίκι σαν σταγόνα με οπαλίνες ανταύγειες. Σε μια φευγαλέα στιγμή γυρίζει το κεφάλι της και το βλέμμα της συναντά το βλέμμα του θεατή. Ο πίνακας δεν ανήκει στην κατηγορία των πορτρέτων και των προσωπογραφιών αλλά στην κατηγορία των tronies, δηλαδή μοντέλα ντυμένα με αρχαιοπρεπή, εξωτικά ή χαρακτηριστικά ρούχα που παραπέμπουν σε ιστορικά πρόσωπα ή σε αρχετυπικές μορφές, χωρίς όμως το μοντέλο να είναι πρόσωπο διάσημο και αναγνωρίσιμο.
Ο Vermeer προσπαθεί να εστιάσει στην πιστή αναπαράσταση του φωτός και τις επιδράσεις του στις επιφάνειες των αντικειμένων γεγονός που φαίνεται από τον τρόπο που έχει ζωγραφίσει την αντανάκλαση πάνω στα χείλη του μοντέλου και πάνω στο σκουλαρίκι.
Φημολογείται ότι η κοπέλα στον πίνακα είναι η Γκριετ, η υπηρέτρια του Βερμέερ την οποία ερωτεύτηκε ο ζωγράφος όταν εκείνη άρχισε να ποζάρει για τον πίνακα του. Παρά την κατακραυγή και τις έντονες αντιδράσεις της συζύγου του Βερμέερ, Κατρινας, η Γκριετ συνέχισε να ποζάρει κρυφά με το πρόσχημα ότι καθάριζε το ατελιέ. Για την ολοκλήρωση του πίνακα ο ζωγράφος της ζήτησε να τρυπήσει τα αυτιά της και να φορέσει κρυφά τα μαργαριταρένια σκουλαρίκια της γυναίκας του. Μετά την ολοκλήρωση του πίνακα και ύστερα από έντονες πιέσεις η Γκριετ αναγκάζεται να φύγει από το σπίτι και να παντρευτεί ένα χασάπη.
Η μοναδική επαφή που είχε ξανά με τον Βερμέερ ήταν μετά τον θάνατο του, όταν άνοιξε η διαθήκη του στην οποία της είχε αφήσει τα μαργαριταρένια σκουλαρίκια. Λίγες μέρες αργότερα η Γκριετ τα πούλησε για να αποπληρώσει τα χρέη του άντρα της τα οποία τα είχε αποκτήσει την μέρα που αγόρασε την Γκριετ από τον Βερμέερ.
Κατά την διάρκεια της ζωής του ο Βερμεέρ δεν ήταν γνωστός έξω από τα όρια της ολλανδικής πόλης Ντέλφτ όπου διέμενε. Το κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι έγινε γνωστό στις αρχές του 21ου αιώνα ύστερα από την έκθεση του στην Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης στην Ουάσιγκτον το 1995 και την παγκόσμια επιτυχία του ομώνυμου μυθιστορήματος της Tracy Chevalier το 1999 το οποίο έγινε best seller. To 2003 η ιστορία μεταφέρεται και στην μεγάλη οθόνη με πρωταγωνιστές την Scarlett Johansson στον ρόλο της Γκριετ και τον Colin Firth στον ρόλο του Βερμεέρ.
Μέχρι να ολοκληρωθεί η ανακαίνιση του Μουσείου Mauritshuis ο πίνακας ταξίδεψε στην Ιαπωνία, την Ιταλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες προσελκύοντας χιλιάδες θεατές. Το 2014 επέστρεψε στην Χάγη και το μουσείο ανακοίνωσε ότι δεν θα δανείσει ξανά τον πίνακα, διαβεβαιώνοντας τους επισκέπτες ότι το κύριο αξιοθέατο του μουσείου θα ήταν πάντα στο σπίτι του.
Λίγο αργότερα ξεκίνησε με πρωτοβουλία του μουσείου μια διετής έρευνα προκειμένου ο πίνακας να αναλυθεί και να μελετηθεί με σύγχρονες τεχνικές απεικόνισης. Τ αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν το 2020 και έδειξαν ότι πίσω από το μοντέλο υπάρχει μια πράσινη κουρτίνα ενώ υπάρχουν και βλεφαρίδες στα μάτια παρότι δεν διακρίνονται εύκολα με γυμνό μάτι. Επίσης ο ζωγράφος χρησιμοποίησε μια χρωστική ουσία που προέρχεται από την ημιπολύτιμη πέτρα lapis lazuli για να ζωγραφίσει το μαντίλι και μια κόκκινη χρωστική ουσία που προέρχεται από ένα έντομο που ζει στο Μεξικό και τη Νότια Αμερική για τα χείλη της γυναίκας.
Χρησιμοποιώντας το 3D ψηφιακό μικροσκόπιο της Hirox, οι Emilien Leonhardt και Vincent Sabatier ήταν σε θέση να απαθανατίσουν τον πίνακα με έναν τρόπο που μας επιτρέπει να κάνουμε ζουμ στην επιφάνειά του, μεγεθύνοντάς την έως και 700 φορές. Το πλήρες πανόραμα του πίνακα παρουσιάζεται σε ιστότοπο που δημιούργησε για αυτόν τον σκοπό το δίδυμο Leonhardt-Sabatier: https://www.micro-pano.com/pearl/index.html
Δεν έχετε παρά να επισκεφθείτε τον ιστότοπο, να ζουμάρετε και να απολαύσετε τις λεπτομέρειες σε πολύ υψηλή ανάλυση.
